Wel eens in het beeldentuinpark van Rodin in Jardin Tuileries te Parijs of in de beeldentuin van het Kröller Müller Museum rondgelopen? En Vigeland - in het Vigeland beelden park in Oslo e.a. plaatsen? Ik ga dan onmiddellijk de houding en de lading-vorm aannemen en met kinderen is het helemaal een spel op zich. Wat een feest. Maar hoe werkt het? En hoe duiden of leren we dat? De verbinding die we zelf leggen is de meetlat. Daar is het echt en waarachtig en niet alleen maar een idee of aanduiding. Wel eens living statues bewonderd? Ook daar geldt het zelfde. Veelal zie je sjablonen, of een idee nagebootst als representatie van de werkelijkheid maar is de houding of het spel en de spanning van de houding en de motoriek/gestiek niet altijd waarachtig persoonlijk verbonden. Als ik als jurylid mee beoordeel, is dat het onderdeel waar ik het meest op let. Word ik bewogen en aangeraakt? Spreekt het aan? Is het spannend? Spreekt de vorm en de lading door de verbinding van de persoon vanzelf voor zich.
Roest - Roest van Danny Molenaar & Esther van Leeuwen is de laatste wereldkampioen 2015. Roest is vernieuwend in stijl en toepassing, niet alleen zijn zij door kleur en beweging 'vergroeit met hun huis', het is een stille choreografie en ruimtelijk landschap. Het kampioenschap 2016 is uitgesteld en wordt voortaan wegens minder financiële ondersteuning 2 jaarlijks gehouden. Yvon Hollander vroeg me of ik niet mee wilde werken aan een nieuwe input. Eerder gaf ik met Anoushka Wielink in 2007 al workshops over 'stilstaan en tot leven roepen' en deed menig jaar nog met Pauline Krikke als burgemeester jurytaak. Onder foto was mijn favoriet 2007. Het groeps-tafereel is in 2en door mij op de foto gezet en liet een volstrekt vernieuwende stijl zien in dat jaar: geen standbeeld-schmink maar een zeer realistisch straatbeeld.
Er zijn wel staar-ogen (op de echte ogen geplakt) gebruikt om zo de vervreemding te optimaliseren. De absurditeit overheerst door het besliste niet eenkleurige en de verschillende volkse attributen. Een vernieuwing zou een onderzoekslab kunnen zijn, om als inspiratie voor living statues amateurs en professionals te werken. Hoe zou het zijn als we echt verder keken naar stijlen, beelden van Rodin bestuderen en tot leven roepen? Met andere materialen werken? LIVING STATUES denkt in gestalt of in sjabloon. We baseren onze uitdrukking in het lichaam vaak op een idee zoals dat is overgeleverd en collectief en ook deels universeel herkend wordt. En daarmee reproduceren we een al eerder aangegeven sjabloon of gestalt. Dat wil niet zeggen dat dit niet 'waar' of een mindere impact heeft.
De kijker kijkt door dit enigszins gemaskeerde heen en ziet dat het aan een eerder beeld of gestalt is ontleend en daar naar verwijst. Zo werkt een sjabloon, en zo kun je van een stijl spreken in 'sjabloon theater', of met wat meer complexiteit typetjes. Bij een type zijn er wat meer onderscheidingen in het geheel gebundeld en meegenomen dan bij een sjabloon of omtrek. Ook bij een reproduceren kan de lading voor een nieuw beeld en een nieuwe kracht en impact zorgen.
Een lading of intentie ontleent zijn dynamiek en impact aan een emotie. Een emotie triggert die uitdrukkingsspanning in vorm en lading in gezicht en lichaamshouding. De uitdrukking zelf kan je natuurlijk, persoonlijk of abstract richten. D.w.z. dat de intentie - de spanning in het lichaam die veroorzaakt is door de emotie
- de drager is, waarop de 'jas' - de uitdrukking als vorm, zich baseert. Hoeveel emoties en emotie uitdrukkingen er zijn, is niet in 1 zin te bevatten.Dat komt door onder meer de context, de cultuurbepaaldheid en de tijdsgeest. 'l' Homme du salon' en 'l' Homme du sport' als filosofische werkingang van Etienne Decroux voor de motoriek van de mime acteur gaat daar ook op in. Ook de 'Via negativa' van theatermaker/vernieuwer Grotowski gaat daar op in. 'Tout bouge' van Jacques Lecoq idem dito. Deze 3 theatervernieuwers van de voorgaande 20e eeuw, geven veel inzicht in hoe we in de fysieke theatermaakwereld omgaan met beweging en intentie en hoe we dit 'oprecht' kunnen oproepen en vertolken.
Oprecht
Dat 'oprecht' wil hier zeggen dat er sprake moet zijn van een verbinding met de persoon die gestalte geeft en dat de acteur/actrice in verbinding staat met zijn innerlijke (door verbeelding getriggerde) drijfveer. Die verbinding wijst op spelstroom en op een in het hier en nu bestaande aanwezigheid via de authentieke persoon die de vertolking dus op een eigene persoonlijke manier weergeeft.
De denkbeelden en uitgangspunten onderschrijven allen dat er een complex mechanisme aan de hand is wanneer we spreken over lichaamsuitdrukking en herkenbare gestalten daarvan. De samenwerking met de gezichtsuitdrukking is hier ook in het geding. Aan de ene kant kan de lichaamsuitdrukking de gezichtsuitdrukking ondersteunen en verleent zo een context om de emotie uitdrukking beter en vollediger te begrijpen.
Aan de andere kant kan de lichaamsuitdrukking juist het contrast opzoeken of aannemen bij de gezichtsuitdrukking en dan is ook hetzelfde waar: het contrast veroorzaakt een beter onderscheiden van de emotie uitdrukking; alleen vormt ze hier een contrast en ontkent de enkelvoudigheid van de uitdrukking op zich.
 |
| Olga Desmond-'Schonheitsabende' |
Spiegelneuronen
Spelen met lichaamshouding en het spiegelen ervan levert een enthousiast spel op. We spiegelen graag. Onze spiegelneuronen nodigen ons uit om onmiddellijk die gestalte, de houding over te nemen en zo 'te voelen' hoe de ander zich voelt. Hoe herken je zo gemakkelijk iemands postuur en loop als je hem of haar aan de overkant van de straat ziet? Ieder heeft zo zijn eigen dynamiek en motoriek en op afstand zien we de uitdrukking op het gezicht niet en letten we op hoe het gewicht wordt gedragen, het ritme van de loop, het zwaaien van de armen, hoe het hoofd of heupen meebeweegt enz. Ik noem het dynamisch gewicht, en dat vormt eenvoudig naast het functionele van lopen en andere handelingen, de uitdrukking van de persoon zelf. We zien ook onmiddellijk of vriend of kennis bij voorbijlopen aan de overkant van de straat vandaag een goeie bui heeft of juist heel erg zorgen heeft. Dat verandert de houding en hoe het gewicht wordt gedragen maar laat zijn typische dynamiek overeind. Soms denk je echt - ja, daar loopt mijn broer en dan als je bij toenadering hem wilt begroeten, zie je je vergissing en wendt je vlug je ogen af om niet in een gȇnante begroeting verzeild te raken.
Geschiedenis
Het 'tablaue vivant' of groep van levende standbeelden, was vroeger een regelmatig gebeuren bij festiviteiten en ceremonies in de Middeleeuwen en Renaissance. Als de Koning of gezagsdragers de stad binnenkwam bijvoorbeeld, maar ook bij processies werd er vaak vooraan een verbeelding met levende standbeelden gemaakt. De eerste 'living statue' in de vorige eeuw kennen we van de film
'les Enfants des Paradis' (1945) en van bijvoorbeeld pioniers 'Gilbert and George' - beeldend kunstenaars (60er jaren). De Duitse danseres Olga Desmond voerde in de beginjaren van de 20e eeuw 'Schönheitsabende' op waarin zij naakt stilstond als een klassiek sculptuur standbeeld. De wereld kampioenschap in Arnhem van Living Statues trok in 2011 zeker 300.000 mensen en omvatte 300 beelden. Buenes Aires, Argentinie is ook gastheer van een Nationale wedstrijd voor living statues sinds 2000. In veel grote steden zoals Barcelona en London zijn living statues niet meer weg te denken uit het straatbeeld.
